Nieuws
Terug naar overzichtLezing Slag om de Schelde door Fred Beerlage
Op vrijdag 5 november 2021 was er weer een bijzonder interessante lezing in het Generaal Spoor Paviljoen te Roermond. Spreker Fred Beerlage, die zich na zijn FLO verdiept heeft in de krijgshandelingen in en rond de Schelde en de geopolitieke context waarin deze plaatsvonden noemde de Slag om de Westerschelde de Sleutel tot de bevrijding van Nederland.
Fred maakte in 1974 kennis met zijn toekomstige schoonouders in Middelburg; zij woonden in een waterhuis. Wat dat was? “Loop maar mee naar buiten.” Onder de nieuwe beplanting waren de zeepokken nog zichtbaar. Ook nog in 2002 toen ook zijn schoonmoeder was overleden en het huis werd verkocht. Na de verkoop viel het behang soms van de wanden toen kasten van de muren werden gehaald. Daarbij werd hem sindsdien ingeprent hoe Middelburg in 1940 was gebombardeerd en hoe Walcheren had geleden onder de Duitse bezetting. Door allerlei fietstochten in de volgende jaren zag hij overal op Walcheren herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog.
Vanaf 1942 werd Walcheren namelijk omgebouwd tot een onneembaar geachte vesting, die deel was van de Atlantik Wall. Hij toont enkele documenten waaruit blijkt dat ook burgers als (dwang)arbeiders te werk werden gesteld.
Dan laat spreker zien hoe de aanvankelijk regionale oorlogen in Europa overgaan in de 2e Wereldoorlog. Oorzaak is de onverhoedse Japanse aanval op Pearl Harbour. De VS komen in oorlog met Japan en Duitsland verklaart al enkele dagen later de oorlog aan de VS. De VS schakelen over op een oorlogsindustrie, door inzet van vrouwen in de fabrieken en mannen in de strijdmacht. Bij veel operaties krijgen de VS het oppercommando, hetgeen soms leidde tot irritatie van andere imperia.
Spreker laat de samenhang zien tussen de vele operaties in Europa en Noord-Afrika. Om dan in meer detail aandacht te besteden aan de landing in Normandië (6 juni 1944) en aan de logistieke uitdaging die dit teweeg bracht. Het 1e Canadese leger dat de havens langs het Kanaal (de Straat van Dover) moest veroveren stiet op een enorme verdediging van die havens. Tegen de tijd dat ze een havenplaats dan moeizaam hadden ingenomen waren de havenfaciliteiten grondig vernietigd. Hierdoor werden de aanvoerlijnen vanuit Normandië naar de oprukkende Amerikaanse, Britse en andere daaraan toegevoegde geallieerde strijdkrachten steeds langer. Op 4 september viel de stad en de haven van Antwerpen vrijwel onbeschadigd in Britse handen. Maar de Britten stootten niet door naar de Kreekrakdam, de verbinding tussen Brabant en Zeeland. Daardoor kan zich een groot deel van het 15e Duitse leger via Zeeland verplaatsen naar Noord-Brabant en zich innestelen langs het Wilhelminakanaal. Daar is dit leger dan een flankbedreiging voor de operatie Market Garden die mislukt bij Arnhem.
Dan volgt alsnog de moeizame en weinig bekende Slag om de Schelde, die stap voor stap wordt toegelicht: Oost Zeeuws-Vlaanderen (begin september bevrijd door de 1e Poolse Pantserdivisie); West Zeeuws-Vlaanderen (Breskens Pocket – operatie Switchback); Brabantse wal en Zuid-Beveland (Operatie Vitality): Walcheren (Inundatie, landingen bij Vlissingen en Westkapelle – operaties Infatuate I en II); Sloedam en de doorwading Sloe (operatie Mallard); Duitse capitulatie in Middelburg (6 november); schoonmaken van de Westerschelde. Pas op 28 november werd het 1e schip in Antwerpen gelost. Dit was het begin van een toenemende bevoorrading van de geallieerde troepen die oprukten naar Berlijn.
Reeds 4 september waren er Duitse tegenacties: vernieling van de havens van Rotterdam en Amsterdam; inzet van ‘Vergeltungswaffen’ tegen Antwerpen; inzet extra mijnen en dwergduikboten in de Westerschelde. De laatste stuiptrekkingen van de Duitsers was het wrede Ardennen offensief “the Battle of the Bulge”, waar meer dan 150.000 slachtoffers te betreuren waren.
Aan het einde van de lezing was duidelijk dat de film “Slag om de Schelde” slechts een beperkt en mager beeld schetst van wat zich daadwerkelijk heeft afgespeeld op de Zeeuwse eilanden.
Voorzitter Emile van den Elshout dankte Fred voor zijn uitgebreid relaas, hetgeen met veel historisch kaartmateriaal en foto’s via een beamer werd geïllustreerd.
Fred heel hartelijk dank voor deze bijzondere lezing over een stukje Vaderlandse Geschiedenis dat bij ons niet zo bekend is.
